In toenemende mate staan Bram Kuipers en zijn collega’s van Kuipers & Pikart Uitvaartzorg in Barendrecht voor de taak om een uitvaart te verzorgen van iemand die euthanasie heeft ondergaan. Deze keer vertelt hij over zijn ervaringen bij het verzorgen van de uitvaart van mensen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen.
‘Voltooid’
Bram: ‘De huidige statistieken laten zien dat het aantal ouderen die kiezen voor euthanasie groter wordt. Als uitvaartonderneming merken mijn collega’s en ik dat ook: regelmatig worden wij gevraagd om de uitvaart te verzorgen van iemand die zelf zegt: ‘Het is mooi geweest, ik ben er klaar mee.’ In het begin moesten wij daar heel erg wennen: het is ingrijpend als mensen hun eigen leven als ‘voltooid’ beschouwen. Ook wij blijven tenslotte mensen.’
EUTHANASIE: WAT HOUDT HET IN?
Bram vertelt: ‘Het woord ‘euthanasie’ is afkomstig uit het Oudgrieks en betekent ‘de goede dood’. De betrokkene wordt door een arts in een diepe slaap gebracht, waarna een injectie volgt die de ademhaling stopzet. De betrokkene slaapt rustig en merkt niets van het overlijden zelf. Alleen de betrokkene zelf kan om euthanasie vragen. Euthanasie is vastgelegd in de euthanasiewet en moet door een arts worden voltrokken, waarbij alle zorgvuldigheidseisen in acht worden genomen.’
Voorbespreking
‘Bij euthanasie kiest iemand voor het beëindigen van zijn of haar leven: het definitieve einde. Maar voor de nabestaanden betekent de euthanasie niet het einde: zij moeten door en staan voor de opdracht het afscheid te verzorgen. Het komt vaker voor dat de betrokkene zelf de uitvaart wil regelen. Dan gaan we voor de euthanasie in een voorbespreking. Dit is een gesprek tussen de betrokkene en de uitvaartverzorger, waarin we stap voor stap de uitvaart doornemen, vanaf het moment van euthanasie.
Nabestaande
‘Als de betrokkene de voorbespreking niet aan kan of dit liever niet doet, dan kan het gesprek ook met de nabestaanden plaatsvinden. Maar ook indien de betrokkene inmiddels is overleden en er geen voorbespreking heeft plaatsgevonden, kunnen wij het afscheid verzorgen. Als dat gewenst is, komen we direct naar je toe om te overleggen.’
Alle wensen in kaart
‘Tijdens de voorbespreking maken we afspraken over de wensen, bijvoorbeeld omtrent de keuze tussen cremeren of begraven, de rouwkaart, de plaats van opbaring, de uitvaartlocatie en de muziek tijdens de dienst. Ook wordt besproken wat er exact dient te gebeuren nadat de euthanasie heeft plaatsgevonden. Tot het laatste moment is er ruimte voor aanpassing of aanvulling. Omdat euthanasie een indringend gebeuren is, kan het kiezen van een voorspreking zowel voor de betrokkene als dierbare rust en ruimte creëren. Door het organisatorische gedeelte aan ons over te laten, ontstaat er ruimte voor alle emoties en de emoties van de andere dierbaren die bij het afscheid naar boven zullen komen.’
Lach en een traan
‘De gesprekken die ik heb met mensen die euthanasie ondergaan, verlopen met een lach en een traan. In de meeste gevallen hebben zij berusting gevonden en niet meer bang voor wat er komen zal gaan. Vaak hebben zij ook al goed nagedacht over hoe ze hun dienst willen inrichten. Zo vertelde ik al eens over de uitvaart die ik verzorgde voor een vrouw die later die week euthanasie zou ondergaan. De vrouw vroeg me: ‘Ga je straks linksaf of rechtsaf als je me met de auto wegbrengt?’ Ik trok mijn wenkbrauw even op en schraapte mijn keel. ‘Rechtsaf.’ ‘Mooi. Dan hoef ik maar één keer te stuiteren in de kist als je die hobbel op weg overgaat.’ We moesten alle twee lachen. In zulke gesprekken bestaat er dus ook ruimte voor een grapje.’
Het verschil maken
‘Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende uitvaartbegeleiders, die allemaal voor dezelfde taak staan. Door aandacht te besteden aan de details en een persoonlijke benadering, kunnen wij het verschil maken. Soms is er wat meer geregel nodig, maar de mogelijkheden zijn eindeloos. Behalve een betekenisvolle, persoonlijke benadering, proberen we het luchtig en positief aan te pakken en de nabestaanden te betrekken. De dood hoort bij het leven: iedereen komt een keer te overlijden. Het is dan fijn als je hier met elkaar over kunt praten.’